गृहस्थ के नित्य कर्म
अथोच्यते गृहस्थस्य नित्यकर्म यथाविधि ।
यत्कृत्वानृण्यमाप्नोति दैवात् पैत्र्याच्च मानुषात् ॥ ( आश्वलायन )
शास्त्रविधिके अनुसार गृहस्थके नित्यकर्मका निरूपण किया जाता है , जिसे करके मनुष्य देव - सम्बन्धी , पितृ - सम्बन्धी और मनुष्य - सम्बन्धी तीनों ऋणोंसे मुक्त हो जाता है ।
' जायमानो वै ब्राह्मणस्त्रिभित्रंणवा जायते ' ( तै० सं० ६ । ३ । १० । ५ )
के अनुसार मनुष्य जन्म लेते ही तीन ऋणोंवाला हो जाता है । उससे अनृण होनेके लिये शास्त्रोंने नित्यकर्मका विधान किया है । नित्यकर्ममें शारीरिक शुद्धि , सन्ध्यावन्दन , तर्पण और देव - पूजन प्रभृति शास्त्रनिर्दिष्ट कर्म आते हैं । इनमें मुख्य निम्नलिखित छः कर्म बताये गये हैं
सन्ध्या स्नानं जपश्चैव देवतानां च पूजनम् ।
वैश्वदेवं तथाऽऽतिथ्यं षट् कर्माणि दिने दिने ।
मनुष्यको स्नान , सन्ध्या , जप , देवपूजन , बलिवैश्वदेव और अतिथि सत्कार - ये छः कर्म प्रतिदिन करने चाहिये ।
१ - यहाँ स्नान शब्द स्नान - पूर्वके सभी कृत्योंके लिये उपलक्षक - रूपमें निर्दिष्ट है । पाठक्रमादर्थक्रमो बलीयान् ' के आधारपर प्रथम स्नानके पश्चात् संध्या समझनी चाहिये ।
jugal vyas
0 Comments:
Post a Comment
HAR MAHADEV
Subscribe to Post Comments [Atom]
<< Home